W życiu Kościoła pojawiła się nowość – nie egzegeza Chrystusa, przynajmniej dla Ubogich z Asyżu, ale czyste, surowe i dosłowne naśladowanie Chrystusa takiego, jakiego przedstawia Ewangelia sine glossa, które to często interpretowały zachęty Jezusa, pozbawiając ich radykalizmu i mocy Słowa. Franciszek nie był heretykiem, ani reformatorem, ani przywódcą "rewolucji". On nie chciał, i nigdy tego nie wymagał, by całe chrześcijaństwo przyjęło upodobniło się do tego rygorystycznego modelu, był jak najdalej od żądania by jego wizja stała się jedyną możliwością osiągnięcia doskonałości chrześcijańskiej. To była jego droga, którą Pan wskazał jemu i jego braciom. Spotkanie z papieżem zostało poprzedzone długim przygotowaniem – nawróceniem i dojrzewaniem w szkole Mistrza z Nazaretu pomiędzy 1205 i 1207 rokiem, i należy tu wspomnieć pewne wydarzenia: powrót z więzienia po wojnie z Perugią, choroba, dialog z Chrystusem ukrzyżowanym w San Damiano, starcie z ojcem i ostateczne odejście z domu rodzinnego, życie pokutne, pobyt i opieka nad trędowatymi, żebractwo w okolicach i w samym Asyżu, gdzie wcześniej był księciem młodzieży i pretendentem do rycerstwa. Zwrócenie się do papieża w 1209 roku z prośbą o zatwierdzenie sposobu życia, jest wyrazem wielkiej świadomości własnego wyboru ewangelicznego, krótko po tym, jak uformowała się pierwsza grupa braci, pochodzących z Asyżu lub jego okolic. Po powrocie z Rzymu do wspólnoty przychodzą kolejne osoby, już z innych miejsc, co świadczy też o coraz szerszym oddziaływaniu i "sukcesie" nawoływania do pokuty i życia czystą formą Ewangelii, bez politycznych czy antykościelnych pokus korygowania lub potępiania kogokolwiek.


Przy schyłku życia w Asyżu Franciszek, dyktując swój testament duchowy, który jest specyficzną autobiografią i podsumowaniem ziemskiej pielgrzymki, powraca do powstania braterstwa, jego pierwszych i podstawowych zasad oraz historii zatwierdzenia ewangelicznego naśladowania Chrystusa: I gdy Pan zlecił mi troskę o braci, nikt mi nie wskazywał, co mam czynić, lecz sam Najwyższy objawił mi, że powinienem żyć według Ewangelii świętej. I ja kazałem to spisać w niewielu prostych słowach, i Ojciec św. potwierdził mi. A ci, którzy przychodzili przyjąć ten sposób życia, rozdawali ubogim wszystko, co mogli posiadać (por. Tb 1, 3); i zadowalali się jedną tuniką połataną od spodu i z wierzchu, sznurem i spodniami. I nie chcieliśmy mieć więcej. Oficjum odmawialiśmy my, klerycy, jak inni duchowni; nie-klerycy odmawiali: Ojcze nasz; i bardzo chętnie przebywaliśmy w Kościołach. I byliśmy niewykształceni i ulegli wszystkim (T 14-19). W tych syntetycznych wyrażeniach Franciszek przypomina przejście od indywidualnego doświadczenia i spotkania z Jezusem Chrystusem do braterskiego, wspólnotowego kroczenia drogą rad Ewangelii. Ubogi z Asyżu nie poszukiwał jakiegokolwiek ucznia czy naśladowcy, w historiografii franciszkańskiej nie istnieje żaden dowód na to. Bracia (fratres) zostali mu dani przez Boga, nie była przewidziana żadna struktura czy perspektywa organizacyjna lub instytucjonalna. Franciszek wskazuje na Pana jako na sprawcę i dawcę rozwiązania kwestii jak postępować i ku czemu się kierować, gdy przyszli pierwsi bracia. Rozwiązaniem jest sugestia by żyć według Ewangelii świętej, gdyż żaden inny motyw inspiracyjny nie wyrażał lepiej Bożego zamysłu dla nowego braterstwa.

W Testamencie Franciszek z ogromną siłą podkreśla oryginalność i nowość intencji fraternitas, która zgromadziła się wokół niego, potwierdza że decyzja/odpowiedzialność życia według Ewangelii świętej jest jego, bez jakiejkolwiek mediacji w osobistej relacji z Bogiem, i że papież jemu, bratu Franciszkowi, to zatwierdził. Wymiar wspólnotowy i braterski jest późniejszy. Wypływa to jasno z uważnej lektury przesłania umierającego Założyciela, który otwarcie i uparcie proponuje siebie samego jako fundament i kryterium autentyczności doświadczenia Braci Mniejszych w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Wspólnotowy wyraz życia określają natomiast niektóre charakterystyki tożsamości braci – wybór ubóstwa, a więc całkowite odrzucenie dóbr materialnych, jako afirmacja siebie samego i grupy; modlitwa; nawiedzanie kościołów; praca fizyczna; przebywanie wśród innych. Ten ostatni aspekt wyraża szersze pojęcie wspólnoty, nie tylko tej braterskiej. Bracia nie powinni separować się od innych osób, od innych "ubogich" w sposobie w którym żyją, mają jednak odróżniać się bez opuszczania społeczeństwa, dzieląc warunki życia z ubogimi, praktykując ekonomię służby, pracując własnymi rękoma, ale ograniczając swoje wymagania tylko do tego, co jest konieczne do przeżycia. Bracia winni być sługami nieużytecznymi z ich świadectwem, które ma przekonywać innych do nawrócenia i pokuty, pozwalając prowadzić się Duchowi i oddając Bogu wszelkie dobro, naśladując Chrystusa ubogiego i odrzuconego. Wspólnota braterska według Franciszka winna być dynamiczna i fleksyjna, dostosowująca się do rzeczywistości bez zagubienia wartości i najgłębszego sensu życia według Ewangelii świętej.