Józef z Nazaretu
19 marca Kościół katolicki obchodzi uroczystość św. Józefa, Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny. Franciszkanie już od XIV w. celebrują jego wspomnienie, gdyż jest jednym z patronów zakonu.
.jpg)
Cieśla z Nazaretu
Ewangelie poświęcają św. Józefowi 26 wierszy, a jego imię wymieniane jest w nich 14 razy. Więcej można o nim dowiedzieć się z apokryfów, opowiadających o jego rodzinie, małżeństwie, pracy i śmierci. Z Biblii wiadomo, że Józef pochodził z rodu króla Dawida.
Z zawodu był stolarzem i cieślą. Według św. Justyna, Józef wykonywał narzędzia gospodarcze i rolnicze. Po zaręczynach z Maryją, kiedy dowiedział się, że oczekuje Ona dziecka nie będącego jego potomkiem, postanowił dyskretnie Ją oddalić i nie narażać Jej na zhańbienie. Wtajemniczony jednak przez anioła w Boże dzieło, wziął Maryję do swojego domu i udał się z Nią na spis ludności do Betlejem, gdzie urodził się Jezus. W obliczu prześladowania, uciekł z żoną i dzieckiem do Egiptu, skąd powrócił po śmierci Heroda. Ostatni raz Józef pojawia się na kartach Pisma Świętego podczas pielgrzymki z małym Jezusem do Jerozolimy. Przy rozpoczęciu nauczania Jezusa na weselu w Kanie Galilejskiej Ewangelia nie wspomina już o Józefie, co skłania do wniosku, że prawdopodobnie wtedy już nie żył. Można się domyślać, iż miał najpiękniejszą śmierć i pogrzeb, jaki sobie można na ziemi wyobrazić, gdyż byli przy nim w ostatnich chwilach jego życia Jezus i Maryja. Być może dlatego tradycja nazwała go patronem dobrej śmierci.
Św. Józef i franciszkanie
Z pierwszym wspomnieniem liturgicznym św. Józefa w Kościele katolickim spotykamy się w VIII w., jednak na Wschodzie występuje ono już w IV w. w klasztorze św. Saby pod Jerozolimą. Na kapitule generalnej w 1399 r. franciszkanie ustanowili, że co roku będą obchodzić pamiątkę św. Józefa. Do brewiarza i mszału rzymskiego wprowadził to święto papież Sykstus IV w 1479 r. a papież Grzegorz XV rozszerzył je na cały Kościół. Papież Pius IX, tercjarz franciszkański, w 1870 r. ustanowił św. Józefa patronem całego Kościoła.
Szczególną czcią darzą św. Józefa franciszkanie, których zakonu jest patronem. W konstytucjach braci mniejszych można odnaleźć zapis, iż „wszyscy bracia będą czcić i naśladować św. Józefa, Opiekuna zakonu, przedziwny wzór życia zakonnego”. Również podczas modlitwy na zakończenie dnia, franciszkanie powierzają się św. Józefowi, prosząc aby patron dobrej śmierci wraz z Najświętszą Maryją Panną towarzyszyli im w chwili umierania.
Kult
Św. Józef jest patronem Kościoła powszechnego, licznych zakonów, krajów, diecezji i miast, patronem małżonków i rodzin chrześcijańskich, ojców, sierot, a także cieśli, drwali, rękodzielników, robotników, rzemieślników, wszystkich pracujących i uciekinierów oraz dobrej śmierci.
W ikonografii przedstawiany jest z Dziecięciem Jezus na ręku, z lilią w dłoni. Jego atrybutami są m.in. narzędzia ciesielskie, a także bukłak na wodę, kij wędrowca, kwitnąca różdżka (Jessego), miska z kaszą, lampa, winorośl.
W Polsce początki kultu św. Józefa sięgają przełomu XI i XII w. Główne sanktuarium, ze słynącym łaskami wizerunkiem, znajduje się w Kaliszu. Papież Jan XXIII, tercjarz franciszkański, w 1963 r. przesłał jako specjalne wotum dla sanktuarium swój pierścień. 3 grudnia 2017 r. papież Franciszek ustanowił w tym miejscu Nadzwyczajny Rok Św. Józefa Kaliskiego, który potrwa do 6 stycznia 2019 r. Rok ten jest szczególną łaską, jaką Ojciec Święty na prośbę biskupa kaliskiego, Edwarda Janiaka, udzielił wiernym diec. kaliskiej, a także wszystkim pielgrzymom nawiedzającym bazylikę.
Przy wielu kościołach franciszkańskich działały dawniej bractwa dobrej śmierci, których patronem jest św. Józef. Spośród stowarzyszeń działających do dziś, najbardziej znanym jest Arcybractwo Męki Pańskiej, które nieprzerwanie od ponad czterystu lat działa przy bazylice franciszkanów w Krakowie.
Artykuł powstał we współpracy Instytutu Studiów Franciszkańskich i dwumiesięcznika franciszkańskiego „Posłaniec św. Antoniego z Padwy”. Ukazał się na łamach pisma w numerze 2/2018.
